پیچیدگی های نحو و آراء متفاوت نحویان، از نخستین قرن های انتشار زبان عربی، آموزش نحو را با مشکلاتی مواجه ساخته است، به همین جهت بسیاری از صاحب نظران با طراحی مدل های نو و تالیف آثار جدید، سعی کرده اند مشکلات آن را برطرف کنند، یکی از این آثار، کتاب «احیاءالنحو» است که در سال 1937م توسط ابراهیم مصطفی، در مصر تالیف گردید. انتشار کتاب در ابتدا جنجالی به پا ساخت و مورد نقد موافقان و مخالفان قرار گرفت، در سال 1938م وزارت فرهنگ مصر به مشاورت طه حسین و جمعی از زبان شناسان، انجمنی تشکیل داد تا آسان سازی نحو و آراء ابراهیم مصطفی مورد بررسی قرار گیرد، پس از آنکه انجمن،آراء ابراهیم مصطفی یعنی کتاب احیاءالنحو را تصدیق کرد، وزارت در صدد تعمیم و توزیع آن در میان کشورهای عربی برآمد تا در این باره از نظر علمای نحوی آن دیار مطلع گردد، دولت عراق، نقد و بررسی این طرح را به شیخ محمد جواد جزائری سپرد، ولیکن گرایش های حوزوی جزائری به نحو قدیم، موجب شد تا طرح جدید را بکلی به دیده عیب و نقص بنگرد و به دلایل مختلف در برابر هر یک از بندهای آن جواب ردی بدهد و در نتیجه نحوقدیم را بر نحو جدید ترجیح دهد. اما بیشتر انتقادات وی سطحی و جزئی اند، درحالی که طرح انجمن نحو مصری، آموزش نحو را با مدل های امروزی آموزش یک زبان بیگانه در آمیخته و از وسعت نظر مناسبی نسبت به زبان عربی و چگونگی آموزش آن نیز برخوردار است.

محمد مؤمن بن محمد قاسم جزائری شیرازی، در رجب 1074 هجری قمری در شیراز متولد شده، امّا اطلاع دقیقی از تاریخ فوت و آرامگاه وی در دست نیست، فقط می دانیم که در سال 1130 (تاریخ تألیف کتاب «خزانة الخیال») زنده بوده. محمد مؤمن نزد پدر و اساتید مبرّز شیراز علوم مختلف را فرا گرفته و از سیزده سالگی دست به قلم شده و به تألیف و تصنیف پرداخته و در طول عمر خویش بیش از 40 عنوان کتاب تألیف کرده. در سن 24 سالگی تصمیم به مهاجرت می گیرد و پس از سفر به شهرهای مختلف ایران و عراق، سرانجام به هند رفته و تا پایان عمر آنجا اقامت می کند...

چکیده فارسی:یکی از مباحث کلیدی و قابل توجه عصر حاضر، بحث از مقاصد شریعت یا اهداف دین است؛ «فقه مقاصد» یا «مقاصد فقه» عناوینی هستند که دیگر نمی توان به راحتی از کنار آنها گذشت و آن را بی اهمیت دانست.اثبات «اهمیت بحث مقاصد شریعت» در میان دانشیان و فقیهان شیعی یکی از اهداف این مقاله است که دنبال نموده ایم.شیخ محمد جواد مغنیه از جمله معدود فقهایی است که در فهم نصوص عناصری چون «توجه به مقاصد» را در نظر گرفته و به «فهم اجتماعی نصوص» و «عرف» توجه ویژه نموده است. در این مقاله آثار فقهی ایشان مورد بررسی قرار گرفته و علاوه بر ذکر شواهد، به حدی که مجال داشته ایم، به تحلیل آنها پرداخته ایم. چکیده عربی:أحد المباحث الرئیسة المهمّة فی عصرنا الراهن هو البحث عن مقاصد الشریعة أو أهداف الدین؛ فقه المقاصد و مقاصد الفقه من العناوین التی یجب أن ننظر إلیها بعین الاعتبار لأنّها مباحث لا تُغمض عنها.إثبات الاهمیّة لبحث مقاصد الشریعة عند فقهاء الشیعة و علماءها مِن أهداف هذه المقالة التی تَتَّبَعناها.یعتنی الشیخ محمدجوادمغنیة– وهو من الفقهاء- إلی عناصرمثل الإهتمام بالمقاصد ویکترث لِفهم النصوص إلاجتماعی وللعُرف عنایة خاصة.فی هذه المقالة درسنا آثار الشیخ محمد جواد مغنیه الفقهیة علاوة إلی ذکر الشواهد حیثُ قمنا بتحلیلها علی قدر الإمکان.

ادبیات هر ملت، دیوان مفاخر و آینه آداب، اخلاق و سنن آن هاست. انسان ها از دیرباز آثار ادبی را به عنوان ابزار ارتباط بکار برده اند، همین واقعیت برای اثبات اجتماعی بودن ادبیات بسنده است. اما ادبیات افزون بر ویژگی ارتباطی، ابزاری برای انگیزش و ثبت و ضبط پایداری جوامع انسانی در برابر یورش های پیاپی نیز بوده است. در میان کشورهای عربی، عراق از جمله سرزمین هایی است که از دیرباز به دلایل گوناگون همواره مورد توجه مطامع بیگانگان به ویژه دولت استعماری بریتانیا بوده است. ورود نیروهای بریتانیا به عراق از سال 1917، زمینه ی مبارزه و صف بندی مردم مسلمان در مقابل سیاست های ظالمانه ی استعمارگران را فراهم نموده که در این میان نقش شاعران متعهد عراقی، قابل ملاحظه است. محمدجواد جزایری از ادیبان، فقیهان و رهبران ضد استعمار و مجاهد شیعه عراق در قرن چهاردهم هجری است که به دلیل احساسات صادقانه و حضور فعال در این مبارزه و خلق قصایدی، جایگاه خاصی را در شعر تعهد عراق به خود اختصاص داده است. هدف اصلی این مقاله، بیان و ارائه ی جلوه های تعهد در خلال بررسی اشعار جزایری و نقش او در بیداری مردم و مبارزه با استعمار است. در این مقاله تلاش گردیده، ضمن معرفی این شخصیت، جلوه های تعهد را که از مطالعه ی تمام دیوان او استخراج شده، درحوزه های سیاسی، اجتماعی و فکری، در عناوین دعوت به مبارزه، امید رهایی، دعوت به همبستگی ملی و نفی تفرقه، و واقعه سرایی مورد نقد و بررسی قرار دهیم. روش تحقیق در این پژوهش، جمع آوری مطالب از منابع، طبقه بندی و بیان آن بگونه ی تحلیلی و توصیفی است.

طرحواره­ های قدرتی و جهتی از گونه­ های طرحواره ی تصویری­ اند و این تصاویر فرایند شناختی را که در اثر تجربه­ های فیزیکی انسان در برخورد با جهان خارج شکل می­ گیرند فراهم آورده است و امکان درک مفاهیم انتزاعی را به وجود می­ آورند. این پژوهش در چهارچوب نظریه ی طرحواره، اشعار حبسیه دارای طرح واره ی قدرتی و جهتی محمدجواد جزایری را با رویکرد زبان­ شناسی شناختی مورد تحلیل قرار می­ دهد. براین مبنا پژوهش حاضر باهدف تحلیل انواع استعاره­ های مفهومی جهتی و قدرتی در اشعار محمدجواد جزایری به روش توصیفی-تحلیلی انجام شده است که تاکنون از این دیدگاه اشعار وی مورد تحلیل قرار نگرفته است. نتیجه بررسی اشعار محمدجواد جزایری چنین بوده که مفاهیم انتزاعی طرحواره­ های قدرتی در حبسیه­ های این شاعر درکنار زدن مشکلات و سد­ های پیش­ روی مقاومت و پایداری و طرحواره­ های جهتی برای تلاش و مبارزه، عزم و اراده و ثبات عمل که همگی احساس مثبت را القا می­ کنند، جای می­ گیرند و شاعر به کمک آن­ ها و الگوبرداری از حوزه ی مبدأ(عینی و تجربی) و تعمیم آن به حوزه ی مقصد(باطنی و انتزاعی) در تبیین این مفاهیم سود می­ جوید که همگی جهت ملموس ­ تر نمودن مفاهیم ذهنی و عینیت بخشی مفاهیم بوده است.

«جوامع الکلام فی دعائم الاسلام» یکی از جوامع حدیثی چهارگانه ای است که توسط محدثان متاخر تالیف شده است. مولف این کتاب «محمد بن شرف الدین علی موسوی جزائری» مشهور به سید میرزا جزائری که از معاصران ملا محسن فیض کاشانی، شیخ حر عاملی و علامه مجلسی است، آن را بر سیاق کتاب «منتقی الجمان فی الاحادیث الصحاح و الحسان»، اثر مشهور حسن بن زین الدین (فرزند شهید ثانی و معروف به شیخ حسن صاحب معالم)، تدوین کرده است. وی قصد داشت با تالیف این کتاب به تکمیل و توضیح مباحث کتاب «منتقی الجمان» بپردازد.مقاله حاضر به معرفی کتاب «جوامع الکلام» می پردازد.

شیخ «محمد حسین آل کاشف الغطا» (1294-1373 هجری قمری) یکی از مراجع دینی شیعه در روزگار معاصر بود که در دو عرصه علم و اجتماع به ایفای نقش فعال پرداخت. او در زمینه فعالیت های علمی آثار متعددی را تالیف کرده که برخی از آنها هنوز به چاپ نرسیده است. یکی از این آثار، تعلیقات وی بر شرح نهج البلاغه شیخ «محمد عبده» (متوفی 1323 هجری قمری)، مفتی الازهر و شاگرد و همکار سید جمال الدین اسدآبادی است. مقاله حاضر برآن است تا این تعلیقات را گزارش کند.

نظام مفهومی ای که با آن می اندیشیم، ساختاری استعاری دارند که با عنوان استعاره های مفهومی در فرهنگ، هنر و آداب و رسوم انسانها ظاهر می شوند و این امر در بحث زبان شناسی شناختی قابل بحث و بررسی است. استعاره های مفهومی به عینی سازی امور ذهنی می پردازد و نگرش شاعران و نویسندگان را در حوزه های مختلف این مقوله، مورد ارزیابی قرار می-دهد. یکی از این مفاهیم انتزاعی، زمان است. پژوهش حاضر، در راستای این موضوع و با تکیه بر نظریۀ مذکور صورت گرفته که در آن به تحلیل مفهوم مورد بحث در آثار محمد جواد محبت و پرتو کرمانشاهی پرداخته شده است. در آثار شاعران مذکور، زمان به صورت های مختلفی عینی می گردد، پرتو کرمانشاهی زمان را به صورت انسانی خون ریز و محمد جواد محبت، زمان را به صورت انسانی سخاوتمند می بیند، نگاه دو شاعر به مقولۀ زمان در بحث حیوان انگاری نیز بسیار به هم نزدیک است و با دیدی منفی به زمان می نگرند. گاهی زمان در اشعارشان به صورت پرده و حایل جلوه می کند و گاهی به صورت اشیاء قابل شمارش؛ آنان از زمان به عنوان مکانی محصور یاد می کنند که نگرش هر یک در این امر متفاوت است. این پژوهش با روش توصیفی – تحلیلی به انجام رسیده که در آن ضمن عینی سازی مفهوم زمان، اشتراکات و افتراق-های حوزه های مختلف آن را برای مخاطبان شرح و تفسیر نموده ایم. یافته های تحقیق نشان می دهد که نگاه محمد جواد محبت و پرتو کرمانشاهی در عینی سازی مفهوم زمان با امور طبیعت نیز نمود بارزی دارد

صحیفه سجادیه، به جهت اعتبار سندی و متنی، مورد توجه محدثان بزرگ شیعی بوده است. در این گفتار، چهارده اجازه روایتی از عالمان قرن یازدهم میخوانیم، از جمله: ملا محمد تقی صوفی قزوینی، میرداماد، ملا محمد تقی مجلسی، شیخ صالح بحرانی، آقا حسین خوانساری و سید نعمت اله جزائری. نگارنده، تمام این اجازات روایتی را، از نسخههای خطی صحیفه سجادیه برگرفته است.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.